معماری اسلامی

گرمابه:

از دو کلمه گرم+آبه که به معنی فضای گرم است که از آن برای شستشو استفاده می‌شده.

بخش‌های حمام یا گرمابه :

1-بینه یا رختکن که فضای سرپوشیده با حوض در میان سکوهایی در اطراف آن که از حوض برای شستشو و آب کشیدن پا استفاده می‌شده.

بینه یا رختکن :

فضای نیمه گرمی است نسبتاً خشک که گاهی سلمانی در آن واقع می‌شده برای خشک کردن لونگ ها راه پله‌ای به بام بوده،بینه معمولاً چهار پهلو،شش پهلو و کشکولی ساخته می‌شده است و در گوشه‌های آن رختکن قرار داشته است.

2-میان درب:

که دو بخش گرم خانه و بینه را به هم متصل یا در میان بینه یا گرم خانه جا می‌داشته است میان در راهرو یا دالانی است که به چند جا راه داشته :

آبریزگاه،جایی برای سپردن موی بدن گونه میان در  یک فضای میان جی است که هوای بینه و گرم خانه را از هم جدا نگه می‌داشته.

3-گرم خانه یا صحن اصلی حمام(گرمابه):

این بخش یک خزانه آب بزرگ داشته و دو خزانه کوچک یکی آب گرم و دیگری سرد که در دو سوی خزانه بزرگ قرار داشتند و آب آن‌ها همیشه تمیز است.مردم یک‌بار زمان خیس خوردن و یک‌بار زمان آبکشی از خزانه استفاده می‌کردند .توانگران هم گرم خانه از قسمتی به نام دستک و جود داشته که در اطراف خزینه بوده که مردم آب را از درون ان برداشته و بر روی خود می‌ریختند.

در کنار این‌ها فضایی برای شنا کردن بوده ،فضایی برای حجامت،آبریزگاه،تون در زیر یا کنار گرم خانه کوره آبی برای گرم کردن آب است که با سوخت بوته کار می‌کرده است،تیان دیگ‌های بزرگ برای گرم کردن آب که کف خزانه آب گرم کارگذارشته می‌شده و از آلیاژ هفت جوش بوده و در مقابل حرارت مقاوم بود ،از ترکیبی که شمال پی،ساروج+چوب تراشه بید

تون------->گلخن

تیان------> برای جلوگیری از ورود آب از خزانه به دیگ استفاده می‌شد.

گربه رو:

برای گرم نگه داشتن هوای  آن فضا،جوی‌های پیچ در پیچ ایجاد می‌کردند و دود تون را به درون آن می راندن .گربه رو اتاق بندی کرده که این صورت که روی آن را با یک طاق آجری پوشانده و کف سازی می‌کردند.هر گرمابه دو دودکش داشته ابتدا دهانه گربه رو را بسته تا دود اولیه تون از طریق دودکش خارج شده بعد از گرم شدن آن دو گربه رو را باز می‌کردند و دود را از داخل آن عبور می‌دادند هر چند وقت یک‌بار باید گربه رو را تمیز کرد و دوده‌ها را به بیرون راند،معمولاً حمام در گودی زمین ساخته می‌شده تا از هدر رفتن گرما صرفه جویی شود.

نکاتی در طراحی حمام:

1-آب آن غصبی نباشد.

2-پساب به یک چاه انتقال پیدا کرده

3-در بینه آب تمیز برای وضو بوده

4-پوشش‌ها به صورت کلمبو معمولاً در سقف سوراخی به نام هور نو بوده.

شهر:

در انتخاب مکان به معیارهایی چون در سر راه بودند؛اعتبار بازرگانی داشتن،مرکزیت نسبت به محیط پیرامون خود،جنس زمین،زلزله خیز بودن زمین باید توجه داشت.پیش از اسلام بیشتر شهرها به صورت کلات بوده و برج وبارو داشته و زندگی مردم در این کلات‌ها به صرت طبقاتی بوده است.و شهرها در ایران به دو صورت شطرنجی و تار عنکبوتی و در شطرنجی کوچه‌ها برهم عمود و در مدل تار عنکبوتی ماندد دایره‌ای که در کانون آن ساختمان‌های اصلی بوده .

شهر فیروز آباد یا شهر گو ریا اردشیر خوره که 4 دروازه داشته است.

ارسن:

در برگیرنده کوی یا محله ،کوچه یا محله ،کوچه یا کوی چه،برزن  یا ناحیه،میدان ،بازار،خیابان و ساختمان‌های عمومی مانند مساجد،بازار و ...

خیابان=پدیده‌ای کهن که از دیر باز در ایران وجود داشته.

کوی یا محله:

یک شهر کوچک است در دل شهر،هر کوی برای خود مرکزی داشته که برای خود بازارچه،مسجد،مدرسه و ساختمان‌های مورد نظر در آن می‌ساختند.

کوچه:

رگ‌ها و راه‌های باریکی است که خانه‌ها را به هم پیوند می‌دهد و در قدیم بیشتر گذرها به گونه‌ای سه کوچه بودند چون تلاش می‌شده که گذرها با یکدیگر برخورد نداشته باشند.

سر کوچه و اشد گاه بوده و جند درخت کاشته می‌شده معمولاً هر کوی چند کوچه داشته که و اشد گاه آن همچون حسینیه بوده.

ساباط:کوچه‌ی سرپوشیده‌ای است که در شهری سردسیری و گرمسیری ساخته و در گرمسیری کوچه‌ها تنگ‌تر و دیوارها بلندتر بوده.

ارسن بازار:

در مسیرهای اصلی شهر بازار ساخته می‌شده ابتدا بازار نزدیک به دروازه شهر ساخته و در راستای جاده‌ی بازرگانی جای داشته و مانند یک خیابان سرگشاده بوده ،در بازار خرید و فروش اصلی و در بازارچه خرید و فروش روزانه صورت می‌گرفته ،ارسن بازار اندام‌هایی مانند:

راسته ،رسته،دالان ،سرا،تی و تیمچه داشته و در کنار بازار مسجد و مدرسه نیز قرار داشته است.