مختصری از تاریخ نقشه

انسان در زمان بسیار قدی حل و نواحی اطراف خود را خوب می‌شناخت و می‌توانست با کمک قطعات سنگ و استخوان‌های حیوانات

بر انسان آن عصر از روی این رسم‌های نقشه کشی دوران باستان راه‌های کو چیدن از محلی به محل دیگر و مسیر علی صید شکار  و غیره را تشخیصی داد و کارهای خود را پیش می‌برد.

بابلیان در آن روزگار برای نقشه برداری و تهیه نقشه رسم‌های

خود را روی نوعی خشت خام پیاده می‌کردند؛بر روی یکی از این نوع خشت‌های بدست آمده مجسم شده است که رود خانه چند رشته‌ای از میان سلسله جبالی عبور می‌نماید.

بر روی این نقشه شهرها و آبادی‌ها نیز معلوم و شخص شده است این نقشه روی خشت خام مربوط به (4500)سال قبل است از نقشه بابل همچنین اراضی  وسیعی را نشان داده‌اند که مربوط به قرن هفتم قبل از میلاد می‌باشد؛ در این نقشه بابل و آشور به شکل دایره ترسیم شده؛ رود خانه از بالا به پایین جریان دارد که در دو سمت ساحل آن بابل بزرگ قرار گرفته است.

نقشه در میان مصریان عهد باستان نیز معروف و مشهود بوده و آنان از نقشه استفاده می‌کردند.

کار گران و مأموران فرعون همه ساله بعد از طغیان  رود نیل دشت‌ها و زمینهائی را که به زیر آب می‌رفتند و پس از دوره سیلابی و طغیان رود خانه برای کشت و زرعت آماده می‌شدند علامت گذاری می‌کردند، و حدود آنها را تعیین می‌کردند.مأموران فرعون بدون نقشه نمی‌توانستند این کار را انجا دهند و از آن نواحی عبور نمایند ومحل های مورد نظر را بیابند.لذا احتیاج به شخصاتی داشتند. آنان نقشه‌های خود را روی پاپیروس رسم می‌کردند .

ولی پاپیروس ها از نظر نداشتن مقاومت  و دوام لازم زود می‌پوسیدند و از بین می‌رفتند و به همین دلایل است که از نقشه های مصر باستان فقط یک نقشه باقی مانده است که در سال(3400) سال قبل تهیه شده است . روی این نقشه کوه‌ها دارای معادن حوض‌ها و استخرهای شستشوی طلا، نقاط مسکونی عبد محل‌هایی که اشیاء قیمتی و گران‌بها را آنجا نگهداری میکردند ، نشان داده شده است.

ناگفته نامد که طول وعرض جغرافیائی که بر روی نقشه رسم  می‌شود از آثار دانشمند ایرانی ابوریحان بیرونی است که در کتاب آثارالباقیه مشورطه ذکر شده و بعد اروپائیان آن را تکمیل کرده‌اند.

مر کاتور،کارتو گراف معروف هلندی در قرن شانزدهم طرح بسیار معروفی را کشف و ارائه نمود.

پاپیروس: نوعی کاغذ که از گیاهان به دست می‌آمده که دوام کمی نیز داشته است

نامبرده نقشه‌های مختلفی را که تهیه و آماده کرده بود بنا اطلس در یک جا به صورت مجله منتشر کرد. روی مجله این کتاب تصویر اطلس اساطیری یونان که پس از شکست  از نیتانها محکوم شد آسمان بر روی سر ودست خود نگه دارد.

 در قرن هیجدهم و نو نزد هم  پایه وساس علمی برای تهیه نقشه (تو پو گرافی وکارتو گرافی) به وجود آمد و نسبت که طرح علمی نقشه جغرافیائی توجه خاص شد و برای رسم نقشه ها محاسبات ریاضی به عمل می‌آورند.

دانشمندان و ریاضی دانان ایرانی نیز چه در روز گازان قدیم و چه در دنیای معاصر  در حال حاضر پا بپای دانشمندان دیگر جهان درپی ریزی مبانی علمی و نقشه بر داری و نقشه کشی فعالیتهای بسیاری داشته و دارند.

در زمان داریوش درباره حفر کانال سوئز که بر سنگ خارای قرمز رنگ  نوشته شده است. ‍من پارسی هستم به همراه پارسیان مصر را گرفتم.

 

و اولین کسی که نقشه ایران را رسم کرد سرتیپ بغایرئ بود.

منابع تحقیق:

1- مختصری از:نقشه و نقشه برداری در دنیا قدیم وجدید

نوشته: ابوالفضل آزموده

انتشارات:تهران  \ گوتنبرگ

                        سال نشر: 1355

2-318معمائ اولین‌ها

مو لف:محمد حسین قاسمی

چاپخانه:دانش

سال نشر:اسفند1377

تعریف نقشه

صفحه کاغذی که در روی آن شکل و صورت چیزی را رسم کرده می‌نمایند. خاکا وخاکا و کاکو و رنداز و کالوب وکارنامه و گرنامه و نمو نه نیز گویند.

طرحی که مهندس یا طرحی از چیزی تهیه و بر صفحه کاغذ رسم کند تا سازندگان و کارگران به دلالت و مطابق آن شی مطلوب را سازند؛ نقشه اتومبیل ، نقشه راه ، نقشه ساختمان،نقشه قالی و طرح و تصویری که به قیاسی بسیار کوچک‌تر از محله یا راه شهر یا مملکت یا قاره یا کره زمین بر کاغذ رسم کنند. تا به دلالت آن موقعیت طبیعی و اقتصادی و سیاسی و دیگر مشخصات آن سرزمین را به دیگران بشناساند. نقشه جهان،نقشه اروپا، نقشه ایران،نقشه راه ها غیره و یا طرحی که برای انجام کاری ریزند.

دستورالعمل . طرح .برنامه مختصری از تاریخ نقش

عجایب هفت‌گانه جهان

عجایب هفت‌گانه جهان شامل:

1) اهرام مصر

2) باغ‌های معلق بابل

3) مجسمه زئوس

4) معبد دیانا

5) آرامگاه موسولوس

6) مجسمه بزرگ آپولو

7) فار(چراغ در یایی)

---

1)اهرام مصر

ساختمان نخستین هرم مصری از سه هزار سال پیش از میلاد مسیح آغاز گردید و آخرین آن در سال 1800 پیش از میلاد رسید.

اهرام مصر که هر یک شاهکاری از معماری و مهندسی و هنر بشمار می‌روند مقبره فراعنه بزرگ مصری بودنده اند؛ که درون آنها اشیاء گران بهای متعلق  به فراعنه و لوازم زندگی آنها بالاخره جسد مومیایی  شده آنها با نهایت دقت با رعایت نکات علمی(برای محفوظ ماندنشان) قرار داده می‌شد.                                                                            

قدیمی‌ترین هرم مصری در ناحیه ساکارا قرار دارد که به همین نام نیز خوانده می‌شود؛ بزرگ‌ترین و کامل‌ترین هرم مصری هرم کئوپس  است که در نزدیکی گیزه در جنوب قاره قرار دارد.                                 

هرم کئوپس در حدود13 جریب زمین را می‌پوشاند ارتفاع اصلی آن 481پا (فوت) بوده است ولی اکنون به علت جا بجا کردن و برداشتن پاره‌ای از سنگهی بزرگ آن450  فوت ارتفاع دارد، کف این هرم مساحتی معادل 765 فوت مربع را می‌پوشاند.                                          

2) باغ‌های معلق بابل

بنا بر روایات تاریخی ، باغ‌های معلق بابل به وسیله نبو کد نظر(بخت‌النصر) ساخته شد؛ بخت‌النصر، پس از  ویران کردن معبد سلیمان در60 سال پیش از میلاد باغ‌های معلق را برای ملکه خود ساخت.                      بنا به روایات تاریخی باغ بزرگ معلق شامل 5 طبقه با ایوان (تراس) بوده است که هر طبقه بر روی طبقه زیر بنا شده، هر یک از طبقات  شامل مقادیر فراوانی گل وگیاه و درخت‌های کمیاب و زیبا بوده است ، از آنجا ئیکه ارتفاع این باغ بزرگ بسیار زیاد بوده و شاخه‌های درختان و گل‌ها به سوی زمین مخصوصاً به طرف طبقات زیرین آویزان شده است، این باغ‌ها را باغ‌های معلق نام داده‌اند؛ در حال حاضر کوچک‌ترین اثری از این تپه و باغ‌های مربوط به آن وجود ندارد.                                                

3)مجسمه زئوس

مجسمه زئوس در سال437 پیش از میلاد مسیح به وسیله فید یاس ساخته شد؛ این مجسمه در شهر او لمپیا حاکم نشین الیاس(یونان) نصب گردید این مجسمه درشهر اولمپیا حاکم شاهکاری ازهنر و دانش بشری بوده است؛ جنس مجسمه مرمر خالص بوده که برای تزئین قسمت‌های مختلف آن  از عاج و طلا  استفاده شده است.                                               مجسمه زئوس در خلال جنگ‌های گوناگون خود به کلی نابود گشت .         

      

4) معبد دیانا

معبد دیانا یا معبد آرتمیس5 سال پیش از تولد مسیح در ناحیه افه سوس در جنوب اسمیر ساخته شد.                                                               در ساختمان این معبد عظیم مردم چندین شهر دست داشتند ، و خواه به وسیله کمک‌های مادی و یا تنظیم نقشه کمک و همکاری نبودند،این معبد افه سوس نیز می‌خوانند  پس از تکمیل این  معبد رفته رفته جنبه تقدس پیدا کرد و از تمام نقاط برای زیارت بدان جا می‌شتافتند.                               مساحت معبد425 در225 فوت بوده؛معبد داری127 ستون بود که از مرمر مخصوص بسیار گران‌بها ساخته شده بود طول هر یک از ستونها60 فوت (در حدود20 متر) بوده است.                                                     در سال365 بعد از میلاد مسیح اروس توستن تنها به خاطر کسب شهرت و قدرت معبد را به آتش کشید ولی معبد به کلی  نابود نشد و پس از چندی آن‌را تعمیر کردند و تالار تازه‌ای جهت آن تعبیه نمودند. بنا بر روایات تاریخی هال مقدس(سنت هال )در همین معبد،بت پرستان را به پرستش یگانه دعوت نمود و خشم تمام مردم را با این کار خود بر افروخت پس از وی نروند ستور تخریب معبد را صادر نمود  و دستور نرون اجرا شد ولی باز هم آثاری از معبد باقی ماند، تا آخرین بقایای آن‌را آن ریک رئیس قوم گوتها از میان برد.                                                                 

5) آرامگاه موسو لوس

در سال 325 پیش از میلاد مسیح هنگامی‌که موسولوس پادشاه کاریس(آسیاس صغیر) درگذشت همسر بیوه او دستور داد تا آرامگاه بسیار مجلل و بزرگی از مرمر خالص در شهر هالی کار ناسوس برای وی بنا کنند، این آرامگاه که شاهکاری از هند و ذوق بشری بود خوشبختانه مورد تهاجم و تخریب جنگجویان قرار نگرفت ولی متأسفانه بر اثر زلزله شدیدی شکاف برداشت و تچند قسمت پاره شد و رفته رفته رو بت خریت  نهاد، در قرن نو نزد هم قسمت‌های گران‌بها از ساختمان و کنده کاری‌های این آرامگاه به موزه لندن(بریتیش میوز یوم) رسیدکه هنوز هم در آنجاست.    نکته قابل توجه در مورد این آرامگاه آن است که واژه آرامگاه موسولئوم در زبان انگلیسی از نام همین پادشاه یعنی موسولوس گرفته شده است.    

6) مجسمه بزرگ آپولو

مجسمه آپولو که مجسمه رودس نیز نامیده می‌شود بنا بر روایات تاریخی مجیمه بزرگی بوده که در282 سال پیش از میلاد مسیح در جزیره رودس در نزدیکی آسیا صغیر بر پا شده است.                                   جنس این مجسمه از برنز ،(ارتفاع آن 100 پا یا در حدود30متر) وهیکل وترکیب آپولورا نشان می‌داده است،نصب این مجسمه بر روی زمین شاهکاری هنری حسوب می‌شده ومخصو صأحالت ایستادن آپولودر حالی که پاهای خود را از یکدیگر باز کده بوده بسیار جالب بوده است، این مجسمه درسال224 پیش از میلاد مسیح بر اثر یک زلزله شدید سرنگون گشت و تا سالیان سال بهمان ترتیب به حالت دراز کشیده بر روی زمین باقی ماند، پس از مدت مدیدی رفته رفته مردم اطراف برای استفاده از فلزات مجسمه (برنز) از بدنه و اطراف آن بریدند و آن را ناقص کردند،جدا کردن قطعات فلزی مجیمه آنقدر ادامه یافت تاچیزی از آن بر جای نماند!         

بنا به پارهای روایات دیگر تاریخی هنگامی که مجسمه آپولو بر پای بوده کانال بزرگی از دریای مدیترانه از میان دو پای مجسمه عبور کرده وبه بندر رودوس میر سیده است،بسیاری نقاشی‌های افسانه‌ای نیز این حالت را نشان داده‌اند،ولی تحقیقات تاریخی نو یسان و باستان شنا سان نشان می‌دهد که این جریان افسانه‌ای بیش نبوده.                                               

7) فار

فار یا چراغ دریایی اسکندریه جالب‌ترین و شاید سودمندترین عجایب هفت‌گانه دنیای باستانی فاروس یافار اسکندر ریه بوده است.                    200(دویست) سال پیش از میلاد مسیح ،فرعون معروف مصر،بطلمیوس فیلاد لفوس در جزیره‌ای بنام فاروس در نزدیکی بندر اسکندریه برج بزرگی ساخت که بر فراز آن آتش فراوان شعله‌ای شب و،روز روشن بود، بر بدنه برج با خط برجسته‌ای جمله زیر را نوشتند:   {هدیه فرعون بطامیوس به خدایانی که وظیفه نجات دریا نوردان را بر عهده دارند}                                                                          بنا به عقیده بسیاری از مو رخان برج ابتکاری این فرعون خیر خواه در حقیقت نخستین چراغ در یائی در تاریخ جهان بوده است .                     به زبان دیگر مخترع چراغ در یائی که جان هزاران هزار نفراز دریانوردان را نجات داده و می‌دهد هان بطامیوس فرعون بوده است.          بعدها واژه فار یا فاروس که به معنای چراغ دریایی بکار رفت از نام همان جزیره فاروس اقتباس گردید. برج دریایی اسکندریه تا مدت ششصد سال در کال استحکام بر پا بود و دریانوردان را راهنمائی می‌کرد، در سال400 بعد از میلاد قسمتی از آن آسیب دید و پس از آن نتوانست مانند سال‌های قبل به کار ادامه دهد سر انجام در سال 375 بعد از میلاد و بر اثر یک زمین لرزه شدید سرنگون و نابود گردید.  

قدیمی‌ترین بقایا از ساختمان

قدیمی‌ترین بقایا از ساختمان‌هایی که تا کنون کشف شده،مربوط به 21کلبه با سکوها و گودال‌های شنی بوده که به وسیله سوراخ‌هایی محدود شده و در اکتبر سال1965 آن را در محل ((ترا آماتا))در((نیس)) فرانسه فرانسه کشف کردند. چنین تصور می‌شود که ساختمان مزبور متعلق به دوران ((آشه ئولیان))یعنی حدود چهارصد هزار سال قبل باشد.

در حفاری‌های که بین 28ژوئن و5 ژوئیه1966به عمل آمد . کلبه‌ای یافت شد که دارای دیوارهای سنگی 15 تری و شش متری بود.

بقایای یک برج سنگی به ارتفاع 1/6 متر که در اصل بین دیوارهای یک شهر قدیمی حفاری شده، حصار بوده و تعلق به پنج هزار سال قبل از میلاد مسیح (ع)است؛یافت شده که قدمت پایه  دیوارها به 8350سال قبل از میلادی رسد.

قدیمی‌ترین بناها

قدیمی‌ترین ساختمان دنیا توسط انسان بنا شده است.به شکل دایره‌ای نا نظم است که از توده  سنگ‌های نرم آبشفشانی درست شده  و حاکمی از فرهنگ پایین سازنده در دوران((پائولیتیک تحتانی))است . این بنا  توسط دکتر ((مری لیکی))در ژانویه سال 1960در ((اولدووایی گورگ))واقع در تانزانیا کشف شده است.

در آن بنا از مصالح بسیار مبتدی و استخوان استفاده شده وفدمت آن به حدود یک میلیون و هفتصد و پنجاه هزار سال قبل از میلاد مسیح(ع)می رسد.

پل صفوی

بالا دست پل بتونی کنونی که بر سر راه صحنه به کرمانشاه واقع است، پل آجری عظیمی از بناهای عصر صفوی دیده می‌شود. این پل بر سر راهی است که در زمان صفویه از قزوین به همدان و کرمانشاه کشیده شده بود و به بغداد متصل می‌شد. این راه از قزوین به همدان از آنجا به همدان، اسدآباد، کنگاور و از کنگاور به صحنه و بیستون که تا امروز بر دینور آب پل آجری آن باقی است، می‌رفت و از آنجا به کرمانشاه؛ که هنوز پل آجری عظیم آن که به پل کهنه مشهور است برجاست. از آنجا به ماهدشت می‌رفت که از پل آجری می‌گذشت و به شاه آباد غرب و سرمیل می رسد از سرمیل تا سر پل ذهاب راه شاه عباسی تا امروز در دامنه کوه و تپه باقی است. این راه از سر پل به قصر شیرین و از آنجا به خانقین می رفته است. درازای پل بیستون 115 متر و پهنای آن با احتساب جان پناه طرفین 690 سانتیمتر است. پهنای جان پناه هر یک 37 سانتیمتر و بلندی آن از سطح پل 50 سانتیمتر است که از آن فقط قسمتی باقی است. در طول پل دو دهنه اصلی و دو دهنه کوچک‌تر در شرق دهانه های اصلی قرار دارد.

چشمه‌های پل از شرق به غرب: چشمه اول به دهانه 500 سانتیمتر و بلندی آن از سطح آب تا تیزی طاق 550 و تا سطح پل 870 سانتیمتر است. چشمه دوم به دهانه 490 و بلندی آن تا تیزی طاق 620 و تا سطح پل 1000 سانتیمتر و قطر پایه دوم 790 سانتیمتر است. چشمه سوم به دهانه 11 متر و بلندی آن تا تیزی طاق 950 و تا سطح پل 1080 سانتیمتر است. اختلافی که این چشمه با چشمه‌های دیگر دارد این است که طاق این چشمه ریخته و هنگام تعمیر آن به جای جناقی، طاق هلالی زده شده است. قطر پایه سوم 820 سانتیمتر است. چشمه چهارم دهانه‌اش 1050 سانتیمتر و بلندی آن تا تیزی 10/11 و تا سطح پل 60/12 سانتیمتر است

سر ستون‌های بیستون در طاق بستان

در محوطه آثار باستانی طاق بستان شش سر ستون باستانی وجود دارد که چهار عدد آنها از بیستون جهت نگهداری به این مکان آورده شده است. سه سر ستون از چهار سر ستون منقوش است.

مشخصات ظاهری کتیبه بیستون

این کتیبه یکی از معتبرترین و مشهورترین سندهای تاریخی جهان است؛ زیرا مهم‌ترین نوشته به خط میخی در زمان هخامنشیان است. مجموعاً سطحی را که این کتیبه در بر گرفته به طول 5/20 ( بیست متر و پنجاه سانتی متر) و عرض 80/7 ( هفت متر و هشتاد سانتی متر) است.