بادگیرهای یزد

بادگیرهای یزد

یزد را از دیرباز شهر بادگیرها نامیده‌اند زیرا بر فراز هر خانه‌ای در این شهر بادگیری بود که گرمای سوزان تابستانهای یزد را به نسیمی دل انگیز در اتاق موسوم به اتاق زیر بادگیر تبدیل می‌کرد.

بادگیرها در واقع برج‌هایی هستند که برای تهویه بر بام خانه‌ها ساخته می‌شد و علاوه بر خانه‌ها در بالای آب انبارها و دهانه معدن‌ها نیز کاربرد داشت.

در خانه‌ها هوای خنک از بادگیر که نوع ابتدایی تهویه مطبوع به شمار می‌رود، به اتاق‌های طبقه هم کف یا زیرزمین‌ها فرستاده می‌شود.

اولین بادگیرها که نماد معماری ایرانی به شمار می‌روند در یزد و کرمان خودنمایی کردند و پس از آن شهرهایی که آب و هوای مشابه کرمان و یزد داشتند به تدریج از بادگیر برای تهویه هوا استفاده کردند و امروز زیباترین، بلندترین و قدیمی ترین بادگیرها در باغ دولت آباد یزد، بازار بزرگ کرمان، سیرجان و بندرعباس، لارستان، قشم و چابهار قابل مشاهده هستند.

شهر تاریخی یزد به شهر بادگیرها معروف است و به تحقیق، نسبت به سایر شهرهای مرکزی ایران دارای بیشترین تعداد بادگیر است.

در این شهر، مرتفع ‌ترین بادگیر جهان یعنی بادگیر باغ دولت آباد به ارتفاع ۳۳٫۸ متر وجود دارد که این بادگیر شهرتی جهانی دارد.

گرچه بادگیرها به دست استاد بناهای قدیمی ساخته شده‌اند اما تحقیقات یک گروه دانشگاهی در یزد نشان داده که ساخت بادگیرهای یزد کاملا مهندسی است و مساحت زیربنای خانه، مساحت حیاط، اندازه حوض درون حیاط، عمق قنات و زیر زمین خانه، پشت یا رو به آفتاب بودن ساختمان و موقعیت جغرافیایی ساختمان در اندازه، ارتفاع و پهنی بادگیر ساخته شده اهمیت داشته و هیچ بادگیری بدون توجه به این عوامل ساخته نمی‌شد.

این سازه‌های مهندسی و مفید که زمانی پناهگاه ظهرهای گرم تابستان و بهانه‌ای برای دور هم جمع شدن اهالی خانه‌های سنتی یزد بود.

عکس بادگیرها:1و2=یزد-3=بادگیر باغ دولت آباد-4=بازار بزرگ کرمان-5=سیرجان-6=لارستان-7=قشم